Wolff, Christian an Bernoulli, Johann I (1725.12.27)
|
|
|
|
| Kurzinformationen zum Brief mehr ... | |
|---|---|
| Autor | Wolff, Christian, 1679-1754 |
| Empfänger | Bernoulli, Johann I, 1667-1748 |
| Ort | Marburg |
| Datum | 1725.12.27 |
| Briefwechsel | Bernoulli, Johann I (1667-1748) |
| Signatur | Basel UB, Handschriften. SIGN: L Ia 671, Nr.37* |
| Fussnote | Letzte Seite leer |
Viro Amplissimo atque Celeberrimo
Joanni Bernoulli
S. P. D.
Christianus Wolfius.
Literas[1] Filio Tuo inscriptas dedi Dn. Duvernoy eo ipso die Petropolin abeunti, quo Tuas cum istis acceperam. Scribit Cl. Bülffingerus, filios Tuos ibi appulisse, humanissime exceptos a Praeside Blumentrostio, amicissime a Collegis. Quin filii tui praeclara in scientiis sint praestituri nullus dubito. Est enim ipsis Petropoli otium, vitam agunt jucundam a taedio omni liberam, alter Collegarum alteri stimulum addi, et ipsimet magnum ardorem promovendi scientias testati sunt, cum penes me essent. Schoepflinus spem fecerat de amplectenda professione oblata; sed mox mutata sententia recusavit. Modo tamen accepi litteras[2], quas Filius Tuus ad eum scripsit, ut denuo tentem, num argumenta Filii Tui magis apud ipsum pondus sint habitura, quam mea. Equidem jam invitavi virum alium in historia et jure plurimum versatum, Baronem J. U. D. Vratislaviensem,[3] a quo proxime responsum expecto: quodsi tamen Schoepflinus conditionem denuo oblatam acceptare decreverit, alteri praeferetur potior jure, quia prior tempore. Heisterus Petropolin abire renuit, etsi oblatum fuerit salarium bis mille Rubelorum: unde Dn. Duvernoy commendavit Bülffingerus, qui, cum res angusta esset domi, salario 800 Rubelorum contentus fuit. Quaesivi hactenus Chymicum, sed frustra. Nunc tandem incidi in virum, qui in hoc genere singulario praestare valet, Henckelium nimirum, Medicum et Physicum Freybergensem in Misnia. Puto autem difficulter eidem persuasum iri, ut cum familia sua in regionem tanto intervallo a nobis remotam proficiscatur. Ex litteris[4] Cl. Bülffingeri intelligo, ipsum quoque ad Mathesin excolendam animum applicuisse, Moralium Professione cum Physica permutata. Significat enim, se suam demonstrationem de aestimatione virium Leibnitiana perinde ac Hermannum suam in Exercit. Francof. datam ulterius perfecisse et firmasse,[5] atque reperisse, qualis esse debeat vortex, ut nucleus prodeat sphaericus, cum Cartesianus producat cylindricum. Rizzettus ad Menckenium duas missit dissertationes Antibernoullianas,[6] quas vocat, admodum prolixas, ut non videam, quomodo in Actis locum reperire possint. Altera est de ludorum scientia, altera de luminis refractione. Ait fratrem Tuum inventum suum artis conjectandi non potuisse, ut par erat, excolere ac ad usum traducere, sed operam imperfectam reliquisse, spem fuisse, alios ex ejus familia Mathematicos hanc spartam ornaturos; sed eventum fefellisse expectationem, nec quicquam profuisse incitamenta, quae in praefatione libri leguntur. Hinc ad extenuandos Filii Tui labores[7] digreditur et sua in hoc genere inventa extollit. In altera dissertatione suos canones tuis opponit e diametro contrarios. Non mihi persuadere possum fore ut Menckenius adeo prolixa Actis inserat, praesertim eristica, cum meminerim Menckenium seniorem remisisse olim Leibnitio responsionem prolixam, qua suum de motuum coelestium causis schediasma[8] adversus objectiones[9] Gregorii defendebat. Mihi adhuc pugnandum est cum adversariis insulsis, propterea quod rationibus destituti ad viam calumniarum redeant, ut in aulis potentes ad philosophiam meam vi supprimendam adducant. Nondum tamen respondet votis eventus. Mittam huc spectantia,[10] volente Deo ex nundinis paschalibus Francofurtensibus, ut mireris ignorantiam et insulsos mores nostrorum litterariorum heroum. Interea ecce Tibi, Vir celeberrime, lepidam historiolam. Smalcaldi degit faber quidam, nomine Wagnerus, qui scripta mea cum mathematica, tum philosophica assiduus legit, nec contemnendos in utroque studio fecit progressus. Is cum intelligeret, pastores sui loci Langianis calumniis, quas solas legerant, aures praebere, suam tandem in hac controversia decisionem publici juris fecit illos eruditurus. In ea non modo nervum controversiae acu tangit, sed et perapte docet, ad captum hominum αφιλοσóφυν, aliam esse debere hominis mathematici et physici ideam hujus universi, aliam idiotae, ac lepide mores Langii castigat. Serio rem agit et ea, quae judicem decet, gravitate. Scribunt Hallenses, viso hoc scripto[11] haud parum fuisse commotum Ordinem Theologorum. Magno applausu exceptum ubique fuit, ut jam altera editio parari dicatur. Est penes me ejus exemplum, quod Tibi cum meis mittam. Quod superest, anni hujus exitum Tibi faustum esse precor utque non minus faustus Tibi illucescat novus, animitus apprecor. Vale et fave.
Dabam Marburgi d. 27 Dec. 1725.
Fussnoten
- ↑ Johann I Bernoulli an Christian Wolff von 1725 10 13
- ↑ Bernoulli, Daniel (?) an Schöpflin ???
- ↑ Identifizieren vielleicht Cramer, Johann Ulrich von
- ↑ [Text folgt]
- ↑ Hermann, Jacob Na. 039, De Mensura Virium Corporum: CP 1, 1726 (1728), pp. 1-42; Bilfinger, Georg Bernhard, De Viribus Corpori Moto insitis & Illarum Mensura, Demonstrationes Mechanicae: CP I, 1726 (1728), pp. 43-120
- ↑ Rizzetti, Giovanni, De luminis refractione dissertatio Anti-Bernoulliana, qua luminis refrcti Natura explicatur: AE Junii 1726, pp. 275-286 und De systemate opticae Newtonianae & de aberratione radiorum in Humore Crystallino refractorum. Excerpta e literis Joannis Rizzeti ad Christinum Martinellum, Patricium Venetum: AE Suppl. Tom. VIII, Sect. III, p. 127-142. In AE Aprilis 1726 findet sich auf p. 191 eine Notiz zum Inhalt der Abhandlung Rizzettis zur Wahrscheinlichkeitstheorie.
- ↑ Bernoulli, Daniel St. 4, Exercitationes quaedam mathematicae, Venetiis: Apud Dominicum Lovisam, 1724
- ↑ Leibniz, Gottfried Wilhelm, Tentamen de motuum coelestium causis: AE Februarii 1689, pp. 82-96
- ↑ [Text folgt]
- ↑ [Text folgt]
- ↑ Wagner, Johann Valentin, Bescheidene und mit Saltz gewürtzte Entscheidung, einige zwischen Prof. Langen und Prof. Wolffen entstandene philosophische Streitigkeiten betreffend, Frankfurt [u.a.] 1725
Zurück zur gesamten Korrespondenz