Bernoulli, Johann I an Wolff, Christian (1724.11.18)
|
|
|
|
|
|
|
|
| Kurzinformationen zum Brief mehr ... | |
|---|---|
| Autor | Bernoulli, Johann I, 1667-1748 |
| Empfänger | Wolff, Christian, 1679-1754 |
| Ort | Basel |
| Datum | 1724.11.18 |
| Briefwechsel | Bernoulli, Johann I (1667-1748) |
| Signatur | Basel UB, Handschriften. SIGN: L Ia 671, Nr.19 |
| Fussnote | 2 Seiten PS datiert "d 22 Novemb." |
Viro Celeberrimo atque
Ampliss. Christiano
Wolfio
S. P. D.
Joh. Bernoulli
Gratias ago pro data notitia de circumstantiis quibus illi quos Blumentrostio commendaveras invitati fuere ad Professiones Petropolitanas; imprimis, qua ratione Hermannus hoc honoris obtinuerit;[1] Non distuli Tigurum mittere, sicuti desideras, excerptum ex litteris Tuis ad eam rem spectans, Novellis litterariis inserendum.[2] Hermannus per suos hic mira spargit, ipseque scribit ad multos, de honorificentissima invitatione, qua Blumentrostius jussu Imperatoris Russiae ipsum dignatus fuerit, quasi hic Monarcha ac tota Russia incredibili ejus desiderio teneretur, facile laturi Tui absentiam modo ipsum impetrare possent. Ejus thrasonismi eousque procedunt ut in vulgus spargere audeat, se sola meritorum suorum fama et magnitudine, nulla alteris commendatione suffulta, Imperatori innotuisse, qui proin jusserit ipsi offerri salarium inauditi valoris et praeterea (Te recusante) Titulum Praesidis perpetui totius Academiae. Rem forsan exaggerant non nihil qui mihi hos rumores retulerunt; obtinet tamen aliquid ex veritate, quod cognosces ex sequentibus Hermanni verbis ex litteris ejus ad me datis, quas cum Tuis noviss. eodem die accepi,[3] excerptis "Ineunte hoc anno", inquit, "Imperatoris Russiae Archiater Ampl. Blumentrostius litteris suis Imperatoris jussu ad me scriptis locum mihi in Societate Scientiarum Petroburgi instituta cum lautiss. Stipendio annuo 2000 Rubl. quae summam 4000 fl. fere aequat, mihi obtulit, si nempe Petroburgum me conferre, ibique Mathemata excolere velim; etsi vero ab accipienda honorifica statione non prorsus abhorreo tamen plerisque id mihi dissuadentibus quid facturus sim hac in re nihil adhuc certi mecum constitui; quin potius nuper cum rescivissem Exper. Zwingerum ad meliorem vitam transiisse atque adeo probabiliter aliquam in philosoph. apud Vos Facultate Prof. vacaturam esse; officia mea Magn. h. T. Rectori Cl. Beckio per litteras atque adeo Univers. patriae obtuli etc." Quam inepte hic dicit "sed quid facturus sit hac in re nihil adhuc certi secum constituisse", dum simul tam aperte testatur, se moliri reditum in Patriam? Vides quoque jactantiam hominis 4000 fl. sibi oblatos, idque jussu Imperatoris, jactantis cum tamen ipsi nonnisi 1000 aut ad summum 1200 fl. a Te offerri debuerint, postquam nempe conditionem Tibi oblatam acceptasses.[4] Caeterum vero adeo anhelat patrios lares, ut referente mihi Rectore nostrae Univers., ad ipsum scripserit se si nullam hic obtinere possit Professionem, offerre saltem operam suam in peragendis vicibus scholasticis Patris sui decrepiti, qui in Gymnasio Praeceptoris munere fungitur, modo spem habeat, post fata Patris succedendi; itaque Noster mavult in Patria agere Paedagogum quam Petropoli Professorem.
Miraberis forsan Vir Ampl. Hermannum ausum fuisse ad me dare has litteras postquam me tam indigne habuit in quibusdam quas edidit, schedis; sed mirari desines, ubi intellexeris, eas ad me scripsisse litteras non honoris causa, sed ut mihi insultaret, missa, scilicet, (nescio quo Impudentiae instinctu) Sect. Secunda Exerc. Subsecivarum Francof. Tom. III in qua reperi ejus script. de Trajectoriis contra Filium meum Nicol.,[5] sed quod totum quantum eo tendit, ut me scoptice traducat et Inventa mea extenuet, ipse tamen dum iis utitur et sua facit; ut jam nihil dicam de miseris ejus ratiociniis et subterfugiis quibus errores suos a nobis demonstratos palliare satagit, mutuatis ad eos incrustandos meis ipsis solutionibus de quibus tam contemtim loquitur, haud dubie ea spe fretus fore, ut ex mille lectoribus vix unus [s]it qui abstractiss. hanc materiam (suo praesertim obscuriss. et prolixiss. scribendi modo involutam) examinare velit vel intelligere possit; hinc sibi non difficile futurum mentiri et calumniari audacter, quia semper aliquid haereat. Sunt tamen in absurdiss. hoc script. loca ubi me erroris arguens suosmet ipsos errores manifeste nimis prodit, nuditatem suam turpiter monstrans: ex. gr. cum dixissem in Act. Lips. 1721, p. 272 agens de Traject. reciprocis,[6] "Logarithmicam duplici modo ad usum vocari posse" (pro Traject. recipr.) "ita nempe ut moveatur vel secundum directionem applicatarum, vel secundum directionem asymtoti, priori modo unaquaeque ex Logarithm. inservit sive rectangula sit sive obliquangula, sed respectu alterius modi non omnes Logar. huic negotio quadrant, sed tantum acutangulae;" Hermannus circa finem sui scripti concedit quidem posterius, sed audacter negat prius, dicendo "Haec ita se habere cum Logarith. una vel etiam ambae secundum directionem suae cujusque asymtotae moveatur. Quando autem ego asseram unamquamque Logar. ad usum vocari posse cum movetur secundum directionem applicatarum, sibi secus videri demonstratu enim facillimum quod etc.".[7] Ut enim in iisdem Act. 1722 m. Aug. exhibui varias meas Problematis de trajectoriis reciprocis solutiones et constructiones in quo schediasmate § 8 hanc proprietatem Logar. secundum directionem applicatarum motarum Geometri[ce] demonstravi,[8] quam Hermannus (nescio ex imperitia ne an ex imprudentia) negare sustinuit; Optarem Vir Cel. ut per momentum temporis oculos conjiceres in illam meam Demonstrationem, et mihi postea diceres, quid tenendum sit de more Hermanni errores suos tam mirabiliter contra me pronunciandi, ut enim alibi solet ita et hic asserit sibi facile esse Demonstrare, quod tamen falsum est. "Demonstratu[m]" inquit "facillimum est quod Angulus intersectionis duarum aequalium Logar. qui hoc motu (secundum Directionem applicatarum) in diversis punctis fit, nequeat esse constans sed continuo crescat in parte Logar. ab asymtota recedente et decrescat in parte opposita quae ad asymtotam accedit".[9] Ille asserit Angulum intersectionis "non posse esse constantem", ego vero assero "esse constantem" si Logar. invertatur circa applicatam suae applicatae aequalem et inversa secundum directionem applicatarum moveatur; sumus ergo in Contradictoriis; Appello Te Judicem, submittat se quoque Antagonista Tuo Tribunali, deponamque uterque 1000 fl. alteri in praemium cessuros a cujus parte justitia steterit; Vellem aliquis Hermanno hoc proponeret, aliter non video quomodo ipsi os obturari possit; Posteaquam enim semel contra me cui tam multiplici Nomine obst[r]ictus esset, arma suscepit, nihil tam absonum est, quod clamore suo defendere non ausit. Ego quidem nunquam ipsi ansam dedi me meaque scripta tam proterve perstringendi ambisque lacessendi, quamvis Filius meus ex officio, quod illi demandaveram contra Anglos, quibus solis Leibnitius Problema de Trajectoriis proposuerat a me sibi suggestum,[10] eorumque solutiones calamum arripiens non poterat non ad examen quamvis modeste revocare Hermanni importune huic liti se ingerentis solutiones; quia si de hisce tacuisset Filius, Angli justissimam habuissent causam conquerendi de nostro partium studio, sed Hermanni ira hinc super me accensa monstravit statim ipsum jam diu antea nescio quam aemulationem conatibus meis infensam sub pectore fovisse, cujus sane indicia haud obscura variis occasionibus prodiderat; possem si peteres Exempla proferre; Bene interim est, quod sponte percipias, eum praeclarius de se sentire, quando cum aliis se confert; Nesciveram quod dicis, illum Tibi quoque subiratum, quod dissuaderes publicationem alicujus Schediasmatis contra me scripti in Actis Erud. Menckenio, qui sub praetextu prolixitatis id remiserit:[11] vehementer scire gestio, an Schediasma de quo hic loqueris sit idem, quod Exerc. Francof. insertum est, an vero aliud sit diversum ab illo;[12] Vellem etiam scire an in aliqua Sectione Supplem. Act. Lips. post sectionem septimam Tom. VIII extet[13] Filii mei responsio ad Hermanni aliquod Scriptum in Act. 1723 m. Apr. editum,[14] in quo de filio et de me imo de omnibus Bernoulliis arroganter pro more suo loquitur, quasi nos omnes longo intervallo praetergressus praestiterit, quod nemo nostrum praestare potuerit. Saltem non invenitur responsio in Act. usque ad mens. Sept. quem vidi; rogo itaque ut mihi dicas an eam repereris in aliqua Supplement. Sect. quam nondum vidi.[15] Promisit sane Menckenius, se velle defensionem[16] Act. inserere, quia inseruit id quod in contemtum nostri vergit. De Cotesio nihil vidi nisi Recensionem ejus Harmoniae mensurarum, quae est in Act.[17] Idem dico de Castello Jesuita Gallo,[18] cujus nequidem nomen audivi saepius. Si consultum cupis Tuae quieti, sinas tandem Adversarios Tuos tumultuari usque dum rumpantur, silentio et contemtu sunt puniendi qui rationem non admittunt. Vale Vir Inclyte.
Dab. Bas. a. d. 18 Novembris 1724
d. 22 Novembris
P. S. Cum in eo essem ut nuperrimo Cursore hasce litteras dimitterem, advolarunt Tuae exoptatissimae d. 9 hujus mensis;[19] quo circa distuli dimissionem per quatriduum, ut ad novissimas Tuas simul mentem meam explicarem.
Nihil sane jucundius accidere mihi poterat, inopinato isto nuncio, quo datam Tibi facultatem scribis, offerendi Filio meo (Danieli) cujus opusculum[20] Tibi nunc redditum spero munus Professoris Math. Petropolitani cum Salario annuo 600 Rubl. sive 1200 fl.
Ut facile perspicio, Vir Celeb., hunc honorem Filio meo obtigisse ex Tua Commendatione, ita quoque eam ob rem et ego et ille devinctos nos Tibi semper profitebimur. Hoc ipso die scribo ad Filium, qui nunc Patavii est, ut adsit operationibus Anatomicis per hiemem habendis; Ipsique injungo, ut, si acceptare voluerit (de quo equidem non dubito) oblatas a Te conditiones, id sine mora faciat, quod facere jubes, nimirum ut consensum suum declaret, in Litteris lingua vel germanica vel Gallica exarandis, ad Illustr. Comitem de Galowki Legatum Caes. in Aula Berol. quas statim ac accipero ad Te mittam. Cl. Bulf. ut audio[21] constituit amplecti conditionem, gaudebit Filius meus, si in illius Consortio iter facere possit in Russiam; An vero et Tu tandem Te expugnari patiaris omnibus istis urgentiss. et maxime quidem honorificis sollicitationibus, an iisdem resistere potueris, lubens intelligam. Velle in Russiam pellicere Hermannum est Aethiopem lavare; Sit ille tanquam stella primae magnitudinis, sint alii ut stellae sextae magnitudinis, est tamen extra controversiam has non esse sed apparere minores, quia a nobis remotiores; ubi aliquando per aetatem propius accesserint, quis scit an non fulgore suo superaturae sint illas, quae nunc habentur pro stellis primae magnitudinis. Sed vale iterumque Vale.
Fussnoten
- ↑ Diese Mitteilungen waren im Brief von Wolff vom 1724.10.22 enthalten.
- ↑ Johann Bernoulli sandte diesen Auszug in seinem Brief von 1724.11.11 an Johann Jakob Scheuchzer zur Veröffentlichung in: Biblophilo [Breitinger, Johann Jacob] (ed.), Neue Zeitungen aus der Gelehrten Welt; Zur Beleuchtung der Historie der Gelehrsamkeit; gesammelt von Biblophilo, Zürich 1725.
- ↑ Brief von Jacob Hermann an Johann Bernoulli von 1724.10.06.
- ↑ Der Neid auf das angeblich so hohen Gehalt Hermanns in St. Petersburg veranlasste Johann Bernoulli zu einer hässlichen, noch dazu missglückten und daher mit einem kleinlauten Deminti endenden Pressekampagne. Siehe dazu: Nagel, Fritz, Geld und Geist. Zwei unbekannte Texte Johann Bernoullis im Kontext einer misssglückten Intrige gegen Jacob Hermann, in: Physica et historia. Festschrift für Andreas Kleinert zum 65. Geburtstag. (Susan Splinter, Sybille Gerstengarbe/Horst Remane und Benno Parthier eds.), = Acta Historica Leopoldina (hrsg. v. B. Parthier im Auftrag des Präsidiums der Deutschen Akademie der Naturforscher Leopoldina) Nr. 45, Halle (Saale) 2005, S.163-174.
- ↑ Hermann, Jacob, Na. 036.
- ↑ Bernoulli, Johann Op. CXXV, AE Junii 1721, p. 272.
- ↑ Hermann, Jacob, Na. 036, p. 171.
- ↑ Bernoulli, Johann Op. CXXVIII.
- ↑ Hermann, Jacob, Na. 036, p. 171.
- ↑ Zum Trajektorienproblem, das von der Leibnizschen Partei unter Führung von Johann Bernoulli als Prüfstein für die englischen Mathematiker gedacht war, siehe Engelsmann, Steven B., Families of Curves and the Origins of Partial Differentiation, Amsterdam/New York/Oxford 1984, pp. 59-123.
- ↑ Siehe den Brief Wolffs an Johann Bernoulli von 1724.10.22.
- ↑ Hermann, Jacob Na. 036, Additamentum alterum ad ea quae super Problema Trajectoriarum in Actis Eruditorum hucusque prodierunt, in: Exerc. Francof., t. III, Sect. II, 122-173.
- ↑ Der Punkt im Manuskript hinter "extet" wurde hier weggelassen.
- ↑ Hermann, Jacob Na. 037, Solutio propria duorum Problematum Geometricorum in Actis Erudit. 1719 Mens. Aug. a se propositorum, in: AE Aprilis 1723, pp. 171-183.
- ↑ In der Tat sind Bernoulli, Nicolaus II, Animadversiones in viri celeb. J. Hermanni solutionem propriam duorum problematum Geometricorum ab Ipso propositorum, editam in Actis Erudit. 1723 mens. April. Et communicatio Methodi Curvas inveniendi Algebraicas indefinite non quadrabiles, habentes tamen datum numerum spatiorum absolute quadrabilium; Per Nicolaum Bernoulli, Joh. Fil. J. V. L. & Prof., nicht in den AE, sondern in: AE Supplementa, Tom. VIII, Sect. IX, 1724, pp. 373-389 erschienen.
- ↑ Gemeint sind die oben angeführten Animadversiones in viri celeb. J. Hermanni solutionem von Nicolaus II Bernoulli.
- ↑ [Wolff, Christian], Rezension von Harmonia Mensurarum, sive Analysis & Synthesis per Rationum & Angulorum Mensuras promotae; accedunt alia Opuscula Mathematica, per Rogerum Cotesium. Edidit et auxit Robertus Smith, Coll. Trin. Cantabr. et R. S. Socius, Astronomiae et Experimentalis Philosophiae post Cotesium Professor, Cantabrigiae, 1722, in: AE, Aprilis 1723, pp. 157-171.
- ↑ Castel, Louis Bertrand, Traité de la pesanteur universelle des corps, 2 vols., Paris (A. Cailleau) 1724.
- ↑ Christian Wolff an Johann I Bernoulli von 1724.11.09.
- ↑ Bernoulli, Daniel St. 4, Exercitationes quaedam mathematicae, Venetiis (D. Lovisa) 1724 - Werke 1, pp. 297-362.
- ↑ Brief von Georg Bernhard Bilfinger an Johann Bernoulli von 1724.11.15.
Zurück zur gesamten Korrespondenz