1716-12-12 Bernoulli Johann I-Hermann Jacob

[Noch keine Bilder verfügbar]

Kurzinformationen zum Brief       mehr ...
Autor	Bernoulli, Johann I, 1667-1748
Empfänger	Hermann, Jacob, 1678-1733
Ort	Basel
Datum	1716.12.12
Briefwechsel	Bernoulli, Johann I (1667-1748)
Signatur	Basel UB, Handschriften. SIGN: L Ia 659, Nr.24
Fussnote	Der Text der ersten beiden Seiten sowie 6 Zeilen der dritten Seite sind schräg durchgestrichen.

Viro Celeberrimo atque Excellentissimo

Jacobo Hermanno

S. P. D.

Joh. Bernoulli.

Gratias equidem habeo pro tergemina Tua gratulatione, sed utinam non perturbasset laetitiam geminus dolor sub initium Rectoratus mei ingruens ex eo oriundus quod primo ante aliquot menses Werenfelsius et Ebneterus socii decoctores ex summa bis mille thalerorum imperialium quam mihi debebant non nisi semissem et nescio quando sint restituturi, atque ita alterum semissem hoc est reliquos mille imperiales sine ulla spe recuperationis sim amissurus: quod secundo alter quispiam Decoctor nomine Raupius antea aromatarius sed minoris commatis me fraudaverit ducentis Ludovicis argenteis seu quadringentis florenis, nuperrime tantum nebulo iste evasit parum aut nihil relinquens, ita ut ne teruncium quidem inde rediturum sperare locus sit. Res est miseranda inter mercatores nostros quorum maximae parti parva amplius fides habetur, verendumque est ne illorum nonnulli forte brevi exemplum sequantur impostorum nostrorum modo memoratorum, quod si fieret, miser ego de novo notabilem inde bonorum meorum jacturam paterer, atque adeo facile memet ipsum ad extremam egestatem redactum cernerem; nescio an non infortunia ista consideranda mihi sint, ut justissima poena a Deo mihi inflicta porroque infligenda nisi precibus et lachrymis ipsius iram mitigare possim, scilicet ob meam petulantiam, quod quasi pedibus conculcata fortuna lautissima quam benignissimus Deus mihi dederat aliis in locis ubi amabar a summis et imis, magnoque habebar in precio, ubi patrimonium meum in tutum ponere et pinguiori certiorique cum faenore elocare potuissem; quod inquam spretis istis omnibus, aliisque multis relictis commodis, me contulerim in Patriam non valde me ambientem sed potius Socero meo gratificari mei electionem volentem, in patriam ubi artes et scientiae parvi adeo aestimantur minorisque adhuc ipsi earum cultores, in patriam ubi tam misero tam jejuno fruor salario dum tam caro hic si usquam alibi vivitur pretio, in patriam tandem ubi Bernoullianum nomen hominibus est opprobrio et ubi tristia docent exempla, quid Bernoulliis et mihi forte prae caeteris expectandum esset ab iis qui rerum potiuntur, si causam quandam coram illis agendam haberemus. O me felicem si in Belgio mansissem, ubi honoribus et opibus affluere potuissem, atque ubi ab inimicis nihil metuendum mihi fuisset, munito quippe Magistratuum mihi impense faventium et propitiorum tutela. Te vero fortunatum praedico remotum nempe a deplorando rerum nostratum statu; si invidus essem offerrem Tibi Professionem meam cum Tua permutandam: sed satis!

Tuum Decanatum gratulor, simulque qui eum excipit Rectoratum; opto ut eum felicioribus quam ego meum inchoes auspiciis; Tibi Deus sufficientes largiatur vires, queis solita Tua Dexteritate et prudentia hoc munere defungi queas. Gaudeo quod Michelottus se contentum testetur Filio meo ejusque moribus in Litteris ad Te datis, eas etiam, quas ad me scribit verbis adimplet admodum officiosis et meo filio nimis honorificis, quibus autem utpote ad me scriptis non multum tribui, nunc vero aliquid ponderis habere videntur postquam apud Te quoque in Filii mei laudes excurrit. Interim gratissimum foret, si Amici Tui spem facientis operam, mox se occasio offerret Filio, Ephori alicubi vices agendi. Agnatus meus, accepto tandem Senatus consulto in confirmationem Decreti Curatorum Acad. Patavinae, sine ulla cunctatione, iter in Italiam aggressus est jam fere ante sesquimensem, iter ut eum jam Venetiis esse credam, suasit enim Michelottus ut Patavia incognitus transiret nemine salutata, eo postea reversurus cum Proceres Fautoresque Venetos primum salutasset. Si quae duriuscula anterioribus Tuis Litteris aspersisti gaudeo quod ea non mei offendendi causa scripta esse testeris, id quod sicuti lubenti animo credo, ita etiam iis nunc nullo modo offendor, sed e contrario proclivis sum omnia quae sinistra videbantur in meliorem partem interpretari, speroque vicissim a Te oblivioni datum esse, quicquid ex impatientia mihi excidit, certum enim Te volo Tua mihi nihil antiquius esse amicitia nihilque prius: abstineamus igitur ab hisce imposterum, eaque tanquam non dicta factave consideremus.

Liberum Tibi relinquo praestare vel non praestare promissum de me vindicando contra ineptias Parentii et Hartsoekii, hoc enim quicquid est laboris si Tibi grave vel molestum esset parum delectamenti inde haurirem, nollem quippe amicis meis onus imponere, cui se subductos cuperent si praesertim ex eo invidiam aliamve importunitatem sibi enasci metuerent. Quod interim spectat ad Parentium, adempta ipsi est latrandi facultas per mortem quam nuper ex variolis contractam oppetiit: vererer itaque ne si nunc demum contra eum in lucem prodiret aliquid, hoc ab imperitis et malevolis in sequiorem verteretur partem, quasi ex metu dilata fuisset responsio post obitum ejus, cui viventi respondere non ausi fuissemus: sed prudenti Tuo consilio omnia relinquo.

Verzaliae scriptum adversus Te in lucem protrusum nondum vidi, utpote nondum huc perlatum, quamvis diu sit, quod illud Michelottus itineri commiserit ad me perferendum: non putem hunc hominem satis dignum videri Tibi posse, cui respondendo tempus perdas; est enim ex eo hominum genere, quos non acrius punire possumus, quam eorum cavillationes silentio praetereundo, ita enim se frustratos vident scopo suo qui eo tendit ut laureolam quaerant ex disceptatiunculis, quas cum Viris doctis et Celebribus aliquandiu reciprocare possunt. Probe interim notas, Verzaliam formare sibi ridiculum conceptum de problemate proposito per distinctionem inter distantiam centri finitam et infinitam; non capio quo sensu problema intellexerit ut ad aequationem $y.3=6a.3.-6aax$ pervenerit, nisi quod credibile est hanc aequationem, postquam ab aliis audivisset parabolam cubicalem primam problemati satisfacere, sine ulla alia ratione quam quia ad parabolam illam est exhibuerit, imitatus exemplum quondam Tschirnhausii, qui cum solvere non potuisset problema curvae celerrimi descensus, audivisset vero a nobis curvam quaesitam esse cycloidem vulgarem, ne interim non solvisse videretur, nominavit nobiscum cycloidem in eodem Actorum mense tanquam problemati satisfacientem ex eo capite quod curva illa nempe cyclois sit tautochrona Hugeniana, quo nihil ineptius dici potuisset eoque suam inscitiam turpiter prodidit Tschirnhausius, nam si vere solvisset problema nostrum brachystochronum, vidisset utique illud nullam connexionem necessariam cum problemate Hugeniano tautochrono, nec nisi casu eandem pro utroque prodire curvam, in omni quippe alia quam Galilaeana accelerationis gravium cadentium hypothesi, curvae quae pro utroque eruuntur problemate semper sunt diversae, ita ut qui Hugenianum solverit problema, ille nostrum quoque solvisse minime censendus sit, qui secus autumaverit ut Tschirnhausius monstrat se rem non intelligere. Antagonista Tuus Verzalia simili modo parabola nominata a se sed ab aliis inventa gloriari voluisse videtur quasi problema, cujus tamen sensum ne quidem recte percepit, ex asse resolverit: non satis patet, quid intelligit Verzalia per verba quae sensum fundunt abruptum seu non completum, quando dicit "Hoc scit unus vel alter ex amicis meis; me magis omnia quam Geometram etc." videtur innuere voluisse ex affectata quaedam modestia, "etsi magis omnia sit quam Geometra, nihilominus tamen se problema propositum ex tempore solvisse", cujus enunciationis partem primam concederem, sed altera tanquam falsissimam pernegarem, ostenderemque sub umbra illius modestiae simulatae latere arrogantiam turpissimam, qua scilicet, quod aliis difficile id sibi solutu facillimum esse persuadere voluerit. Quod attinet ad alterum problema de invenienda curva indefinite quidem inquadrabili, cujus tamen unum vel plura spatia sint quadrabilia, credo me primum esse qui hac de re jam ante 20 fere annos certam methodum exhibui communicavique cum illustr. Leibnitio ex occasione alicujus disputationis ferventis tum inter nos et Tschirnhausium, qui nescio quae mira invenisse se in hac re putabat. Leibnitius vero visis a me praestitis derisit Tschirnhausium tam mysteriosum in re tam facili. Quod vero Verzalia cui forte olim obiter talia narravi, ea nunc resumat atque tam magnifice tractet, quasi cum eo multum diuque huic rei insudassem, ille vero postea omnes meos conatus longe transcendisset, agit certe Thrasonem putidum et ineptum; facile enim credideris quod hunc hominem non dignum satis reputaverim, cujus gratia me multum macerarem, nedum cum eo certatim contenderem, usque adeo ut cupiditatem, ut loquitur, mihi injecerit quaerendi curvam quae eodem modo inquadrabilis, tot tamen, quot libuerit, spatia quadrabilia contineat; quare non memini nec meminisse dignatus fuissem, quaenam fuerit solutio illa, quae, ut jactat, primo adspectu sese utrique obtulerat sed postea communiter rejecta tanquam insufficiens; quid enim? ubi vel tantillum animum adverto, video rem tam facilem esse, ut impossibile sit me tum prae[s]tare non potuisse, et quidem in omni qua petit extensione, quod nunc sine magno conatu ultro se mihi obtulit; an vero curvae illae sint ex genere amphibio sive potius androgyno dicere nil. attinet, quia genitalia earum non inspexi. Ecce interim problematis solutionem meam generalem et facilem ex pluribus unam nullis differentialibus expressam. Sit abscissa $x$, ordinata $y$; erit aequatio generalis curvae quaesitae $y=z+{\sqrt[{p}]{ax^{m}+bx^{m-1}+cx^{m-2}+{\textrm {etc.}}\dots +h}}$, ubi $z$ est quantitas data per $x$ et constantes ope hujus aequationis $x^{p}-az^{m}-bz^{m-1}-cz^{m-2}\dots -h=0$. Curva ista tot gaudet spatiis quadrabilibus quot sunt radices reales et verae in hac aequatione $x^{p}-ax^{m}-bx^{m-1}-cx^{m-2}\dots {\textrm {etc.}}-h=0$ habet haec solutio ut videtur aliquid affinitatis cum Tua, demonstrationem ejus facile ipse erues, si quid attentionis adhibere libuerit.

Hisce hucusque scriptis litteris accepi litteras a Filio meo Venetiis, ex quibus intelligo Agnatum meum illuc feliciter appulisse, atque jam in eo esse ut Patavium, ubi transierat repeteret auspicaturus sine mora provinciam sibi demandatam. Quod superest Vale Vir Clariss. meque amare perge.

Dabam Basileae a. d. 12. X.bris. 1716.

---

Fussnoten

Zurück zur gesamten Korrespondenz (Hermann, Jacob)

Zurück zur gesamten Korrespondenz (Bernoulli, Johann I)